Sağlık sorunları nedeniyle çalışmakta zorlanıyor ve emekli olmayı düşünüyorsanız, karşınıza iki temel kavram çıkar: Malulen emeklilik ve engelli emekliliği. İsimleri birbirine çok benzese de aralarındaki farkları bilmemek, emeklilik hayallerinizin yıllarca ertelenmesine, başvurunuzun reddedilmesine veya emekli maaşınızın kesilmesine neden olabilir. Türkiye’de on binlerce kişi, bu iki kavramı karıştırdığı için ciddi mağduriyetler yaşıyor.
Peki, bu iki emeklilik türü arasındaki hayatı değiştiren o ince çizgi nedir? Gelin, bu karmaşık süreci sizin için basitleştirelim.
En Temel Fark: Rapor Oranı ve Çalışma Durumu
İki emeklilik türünü birbirinden ayıran en temel iki nokta, sağlık kurulu rapor oranınız ve emekli olduktan sonra çalışıp çalışamayacağınızdır.
- Malulen Emeklilik:
- Kimler İçin? Çalışma gücünü en az %60 oranında kaybetmiş kişiler içindir.
- Kritik Şart: Rahatsızlığın sigortalı olarak çalışmaya başladıktan sonra ortaya çıkmış olması gerekir.
- Çalışma Hakkı: Malulen emekli olduktan sonra sigortalı bir işte çalışırsanız, emekli maaşınız kesilir.
- Prim Günü: Genellikle en az 1800 gün prim ödemiş olmak yeterlidir.
- Engelli Emekliliği (Vergi İndirimiyle Erken Emeklilik):
- Kimler İçin? Çalışma gücünü %40 ile %59 arasında kaybetmiş kişiler içindir.
- Kritik Şart: Rahatsızlığın sigortalı olmadan önce veya sonra olması fark etmez.
- Çalışma Hakkı: Emekli olduktan sonra Sosyal Güvenlik Destek Primi (SGDP) ödeyerek çalışmaya devam edebilirsiniz ve emekli maaşınız kesilmez.
- Prim Günü: Sigortalılık başlangıç tarihinize ve rapor oranınıza göre 3600 günden başlayan kademeli prim şartları aranır.
Sık Yapılan Hata: Yanlış Başvuru Mağduriyeti
Diyelim ki çeşitli rahatsızlıklarınız var ve hastaneden %45 oranında bir sağlık kurulu raporu aldınız. Eğer bu raporla “malulen emeklilik” başvurusu yaparsanız, SGK başvurunuzu doğrudan reddedecektir. Çünkü malulen emeklilik için gereken asgari oran %60’tır. Oysa aynı raporla “engelli emekliliği” için başvuru yapsaydınız, diğer şartları da taşımanız halinde emekli olabilirdiniz. İşte bu küçük ama kritik bilgi, emekliliğe giden yolda en büyük engeliniz olabilir.
Malulen Emeklilikten Engelli Emekliliğine Geçiş Mümkün mü?
Evet, mümkün! Ancak bazı özel şartlar altında:
- Malullük Maaşının Kesilmiş Olması: Tekrar çalışmaya başladığınız veya kontrol muayenesinde malullük oranınızın %60’ın altına düştüğü tespit edildiği için maaşınızın kesilmiş olması gerekir.
- Yeni Rapor: Engelli emekliliği için %40-%59 arasında yeni bir “Engelli Sağlık Kurulu Raporu” almanız şarttır.
- Prim ve Yıl Şartları: Engelli emekliliği için gereken sigortalılık süresi ve prim günü şartlarını sağlamalısınız.
Başvurunuz Reddedilirse Ne Yapmalısınız? Hak Arama Süreci
Eğer SGK, engelli emekliliğine geçiş gibi yasal bir hakkınızı yerine getirmiyorsa, sessiz kalmayın. Bu tür uyuşmazlıklarda görevli mahkeme İdare Mahkemesi’dir. SGK bir kamu kurumu olduğu için, onun kararlarına karşı açılacak davalar idari yargının alanına girer. SGK’nın ret kararının size tebliğ edildiği tarihten itibaren 60 gün içinde dava açma hakkınız bulunur.
Bu karmaşık ve teknik süreçlerde doğru adımları atmak, doğru başvuruyu yapmak ve haklarınızı sonuna kadar savunmak yorucu olabilir. Kanunify, tam da bu noktada devreye giriyor. Bürokrasinin ve karmaşık mevzuatların içinde kaybolmanızı önlüyor, size en doğru yol haritasını çizerek zaman ve huzur kazandırıyoruz. Haklarınızı bilmek, en büyük gücünüzdür.
